Роднае сяло Сенненскага раёна размешчана на беразе штучнага возера. Вадаём узнік у 1950-х, калі пры будаўніцтве Багушэўскага рыбагадавальніка запрудзілі рэчку Чарнічанку. Да 1964 года вёска мела іншую назву – Дзяругі. Старэйшыя жыхары суседніх населеных пунктаў працягваюць называць тутэйшых месцічаў па-старынцы – дзеружане.

Экскурсаводам у прагулцы па дзвюх вуліцах і ваколіцах Роднага Сяла стаў Генадзь Асіпкоў. Як толькі мы адышлі, над вёскай навісла хмара. Але гід супакоіў: дажджу не будзе. Маўляў, даўно заўважана, што калі насоўваецца з боку Віцебска, то ападкаў у Родным Сяле не бывае. А вось калі ад Оршы і Багушэўска – чакай дажджу. Праўда, у канцы нашай паўтарагадзіннай вандроўкі шматгадовыя назіранні не спраўдзіліся: з чарговай віцебскай хмары сыпануў кароткачасовы лівень.

Генадзь Асіпкоў нарадзіўся ў Дзяругах у 1962-м, а праз сем гадоў пайшоў у Роднасельскую пачатковую школу, што знаходзілася побач з бацькоўскай хатай. Тры дзесяцігоддзі ён жыў у Віцебску, але потым вярнуўся ў вёску даглядаць хворую маці ды так і застаўся на малой радзіме.

Рай для дачнікаў 

Па словах старэйшыны вёскі Алены Клюшэнкі, у Родным Сяле разам з дачнікамі пражываюць 45 чалавек. Дарэчы, яна сама з Віцебска, пастаянна жыве ў вёсцы з 2000 года, працуе псіхолагам у Багушэўску. Новых землеўладальнікаў прываблівае маляўнічае месца, і ў першую чаргу возера. Адна яго частка належыць рыбагадавальніку, другая – у агульным карыстанні. У асноўным тут водзяцца шчупак, акунь, краснапёрка, лінь, трапляецца і карп. На рыбалку, асабліва па першым лёдзе, прыязджаюць віцябчане і аршанцы. На возеры на працягу двадцаці гадоў жыве пара лебедзяў. Сёлета ў іх вывелася ажно восем птушанят, а звычайна — па два-тры.

У дарэвалюцыйныя часы на Чарнічанцы стаяў млын. Калі зніжаецца ўзровень вады, бачна яго кола. Крыху далей па беразе ёсць рэшткі фундамента дома млынара.

Мост талакой 

Мінулай восенню жыхары і дачнікі Роднага Сяла ўласнымі сіламі замянілі пешаходную пераправу праз запруджаную Чарнічанку. Ініцыятарам і асноўным спонсарам работ была сям’я Івана і Марыі Праскуравых з Віцебска, усялякае садзейнічанне аказваў старшыня Багушэўскага сельсавета Вячаслаў Багданаў. Заліўкай бетоннай асновы, зваркай і афарбоўкай каркаса, насцілам дошак займаліся Генадзь Асіпкоў, Аляксандр Платаненка, Анатоль и Руслан Клыкоўскія. Калі зімой ўстанаўлівалі канструкцыю, дапамагалі Вячаслаў Багданаў з сынам і ўсе, хто быў з мужчын на месцы.

Ранейшы драўляны мост тут знаходзіўся здаўна. Па ім хадзілі ў лес па грыбы-ягады, набраць чыстай вады ў крыніцы. Частка сялян працуе на базе адпачынку «Прыазёрны бор», што знаходзіцца на супрацьлеглым беразе і належыць аршанскаму заводу «Чырвоны барацьбіт». Драўляныя канструкцыі з часам зношваліся і часта патрабавалі рамонту. Таму было вырашана зрабіць мост металічным.

Пераправа праслужыць доўгія гады і пакіне добрую памяць для будучых пакаленняў.

Фёдар – Фёдару 

23 жніўня 1943 года на краі поля каля вёскі адбылася жудасная трагедыя. Падчас карнай аперацыі акупантаў былі расстраляны 24 чалавекі з чатырох сем’яў, якія жалі жыта. У жывых засталіся толькі дзве дзяўчынкі-немаўляткі – яны, запеленаваныя, спалі пад складзенай са снапоў бабкай. У ліку ахвяр фашыстаў быў Фёдар Шышалаў са сваёй сям’ёй. Пасля вайны яго брат, таксама Фёдар Шышалаў, уласнаручна адліў з цэменту і ўстанавіў на брацкай магіле помнік радні. Ён быў франтавіком, дайшоў да Берліна. Вярнуўшыся, ажаніўся з Дар’яй, удавой загінуўшага на фінскай вайне роднага брата Васіля. У яе на руках было чацвёра дзяцей – Галіна, Яўгенія, Аляксандра і Дзмітрый. Пазней у Фёдара і Дар’і нарадзілася дачка Таіса. Аляксандра Пегава з той сям’і, дарэчы, яна цётка Генадзя Асіпкова. У маладосці пятнаццаць гадоў жыла ў Ніжнім Ноўгарадзе. Потым пераехала ў Віцебск, працавала на камбінаце будматэрыялаў, мэблевай фабрыцы. На пенсіі з 1991 года, з таго часу на лета прыязджае ў Роднае Сяло «дамаўнічыць» як дачніца.

Штогод на Вялікдзень, калі на вясковых могілках збіраюцца людзі, каб памянуць памерлых, радня ахвяр вайны прыходзіць на памятнае месца, якое цяпер знаходзіцца ў лесе. Агароджу вакол магілы ўстанавілі дзве цудам ацалелыя дзяўчынкі, цяпер яны жывуць у Расіі.

Маскоўскі праспект 

Менавіта так паміж сабой жыхары Роднага Сяла называюць адну з дзвюх вуліц. За кошт дачнікаў яна самая населеная, і калі яны ўсе разам ідуць да аўталаўкі, сапраўды нагадвае ажыўлены аднайменны праспект абласнога цэнтра.

Але ёсць і іншая версія. Калісьці ў канцы вуліцы жыў Сцяпан Андрэйчанка, які атрымаў вясковую мянушку — Масквіч. Разам з сям’ёй ён пераехаў у тагачасныя Дзяругі з Лёзненскага раёна. Відаць, яму надакучыла аднатыпнае пытанне «Адкуль прыехаў?» і аднойчы адказаў: з Масквы. Так і стаў Масквічом, у далейшым мянушка передалася сыну Уладзіміру.

Зараз на бацькоўскай сядзібе мае дачу Людміла Сахнова. Яна 34 гады адпрацавала ў фарбавальным цэху «КІМа», заслужыла права на льготную пенсію. На пяць гадоў раней выйшаў на заслужаны адпачынак і яе муж Уладзімір, які пасля віцебскага СГПТУ №57 усё жыццё прысвяціў прафесіі электрагазазваршчыка, што таксама ўваходзіць у рэестр шкодных. Родам ён з суседняй вёскі Заветнае (былая назва Гапоны), з жонкай пазнаёміўся на танцах. У Сахновых дзве дачкі і чацвёра ўнукаў, старэйшы вучыцца на трэцім курсе БДУ.

Запаляр’е – Беларусь 

Такі маршрут стаў звыклым для Веры Цвятковай на працягу апошніх пятнаццаці гадоў. Жыхарка Апатытаў Мурманскай вобласці знаходзіцца ў Родным Сяле з красавіка па верасень. У суседнім Заветным таксама маюць дачу дачка з зяцем. Праўда, яны праводзяць там толькі працоўны адпачынак. Сёлета былі складанасці з прыездам з-за каранцінных мер па каранавіруснай інфекцыі. Давялося браць на траіх пуцёўкі ў беларускі санаторый. Адзінаццаць дзён правялі ў «Сасновым бары» пад Мінскам і толькі потым трапілі на дачы. Позні прыезд не дазволіў пасадзіць гародніну ў аптымальны тэрмін, таму звыклага ўраджаю няма. А так, кожную восень Вера Аляксееўна вязе ў Апатыты роднасельскую бульбу, буракі, моркву, яблыкі. Добра, што ў зяця немаленькая машына. У сувязі з адменай руху чыгуначнага транспарту паміж Расіяй і Беларуссю, зноў жа з-за эпідэміялагічнай сітуацыі, гэтым разам Вера Цвяткова будзе вяртацца ў Запаляр’е з перасадкамі. На аўтобусе даедзе да Санкт-Пецярбурга, там сустрэне ўнучка і пасадзіць на цягнік.

«Рэ» падоўжанае 

Вясной знік дарожны ўказальнік з назвай вёскі. Алена Клюшэнка зрабіла заяўку на ўстаноўку новага. Але ў ім цяпер значыцца «Р. Сяло». Гэта не задавальняе месцічаў, таму старэйшына выступіла з просьбай да адпаведных службаў, каб на знаку была поўная назва.

Фота Сяргея КАВАЛЕЎСКАГА.