Брашура, якая мае 28 старонак, была падрыхтавана Дзяржаўным выдавецтвам БССР у лютым 1945 года і пабачыла свет праз два месяцы ў друкарні імя Сталіна па адрасе г. Мінск, вуліца Пушкіна, 55. Такім чынам, яшчэ ішла вайна, але ўжо выдавалася мастацкая літаратура, каб напоўніць падарваную ліхалеццем матэрыяльную базу ўстаноў культуры і адукацыі.
Тыраж скаладаў 25 тыс. экземпляраў. А рэдактарам выдання пазначаны Міхась Клімковіч – будучы аўтар Дзяржаўнага гімна БССР. У прадмове ён расказвае пра гісторыю сатырычных паэм першай паловы ХІХ ст. і паведамляе, што «Энеіда» друкуецца па аб’яднанай рэдакцыі, у аснову якой пакладзены тэкст, апублікаваны Яўхімам Карскім, а «Тарас на Парнасе» – паводле «Нашай Хаты» з невялікімі зменамі, якія выйшлі ў зборніку Акадэміі навук БССР «Беларуская літаратура ХІХ стагоддзя» (Мінск, 1940 г.).
Як паведаміла дырэктар бібліятэкі Святлана Барадулькіна, тады было закуплена дванаццаць экземпляраў брашуры. Той, што захаваўся, мае інвентарны нумар 444. Гэта значыць, што вясной 1945-га ў бібліятэцы ветінстытута не было і паўтысячы кніг (зараз кніжны фонд больш за 780 тыс.). Зборнік захоўваецца ў фондзе рэдкай кнігі, у якім знаходзіцца каля 7 тыс. даваенных і дарэвалюцыйных выданняў – у асноўным спецыялізаваных перыядычных.
Дарэчы, у бібліятэцы ветакадэміі ёсць экземпляр «Энеіды навыварат» і «Тараса на Парнасе» 1953 года выдання. Кніга мае цвёрдую вокладку і выйшла неверагодным па сённяшніх мерках тыражом – 75 тыс. Два гады таму яе падарыла супрацоўніца бібліятэкі Іна Марозава.
Доўгі час паэмы лічыліся ананімнымі. Найбольш верагодна, што аўтарам «Энеіды» з’яўляецца смаленскі памешчык, удзельнік вайны 1812 года Вікенцій Равінскі. У 1973-м літаратуразнаўца Генадзь Кісялёў правёў даследванне і прыйшоў да высновы, што аўтар «Тараса на Парнасе» – Канстанцін Вераніцын. У далейшым гэты пункт гледжання падтрымала навуковае таварыства.
Цяпер кожны беларускі школьнік ведае ўраджэнца вескі Астраўляны Гарадоцкага раёна Канстанціна Вераніцына і яго незабыўныя радкі:
Ці знаў хто з вас,
браткі,
Тараса,
Што палясоўшчыкам
служыў?
На Пуцявішчы,
у Панаса,
Ён там ля лазні
блізка жыў.
Фота Сяргея ЛЯШУКА.
